Biểu tình dữ dội khiến Bảo tàng Mowaa ở Nigeria phải hoãn khai trương

Một bảo tàng nghệ thuật trị giá hàng triệu USD ở Nigeria, Bảo tàng Nghệ thuật Tây Phi (Mowaa) tại Benin City, đã buộc phải hoãn lễ khai trương dự kiến vào thứ Ba sau khi người biểu tình xông vào khuôn viên, phản đối việc bảo tàng không thuộc quyền kiểm soát của nhà vua địa phương.

Ảnh: Nguồn BBC News

Bối cảnh và nguyên nhân cuộc biểu tình tại Bảo tàng Mowaa

Bảo tàng Nghệ thuật Tây Phi (Mowaa), một dự án trị giá ước tính 25 triệu USD (khoảng 19 triệu bảng Anh), được thiết kế bởi kiến trúc sư người Anh gốc Ghana David Adjaye, ban đầu được hình thành một phần như một nơi lưu giữ các hiện vật Benin Bronzes nổi tiếng. Đây là những hiện vật đã bị binh lính Anh cướp bóc khỏi Benin vào thế kỷ 19.

Tuy nhiên, một cuộc tranh chấp về quyền sở hữu đã nổ ra, khiến các hiện vật này không thể có mặt tại bảo tàng. Sự phẫn nộ của người dân địa phương, đặc biệt là tại bang Edo, xoay quanh việc bảo tàng không được đặt tên là Bảo tàng Hoàng gia Benin và không nằm dưới sự kiểm soát của Oba (vua truyền thống của khu vực). Một cư dân bang Edo cho BBC biết, sự thất vọng xuất phát từ việc nhiều người coi đây là "sự chiếm đoạt một dự án địa phương". Ban đầu, từ "Edo" có trong tên bảo tàng nhưng sau đó đã bị loại bỏ, theo Giám đốc điều hành Phillip Ihenacho, các nhà tài trợ muốn tổ chức này phục vụ mục đích rộng lớn hơn ngoài Nigeria.

Diễn biến và phản ứng từ các bên liên quan sau sự cố

Các video cho thấy một nhóm người biểu tình đã xông vào khuôn viên Bảo tàng Mowaa ở Benin City vào Chủ nhật, ngày 9 tháng 11 năm 2025, lăng mạ các khách mời nước ngoài và yêu cầu họ rời đi. Cuộc biểu tình dữ dội này đã buộc các nhà tổ chức phải hoãn lễ khai trương dự kiến vào thứ Ba tuần này.

Sau vụ việc, một người phát ngôn của Mowaa cho BBC biết rằng họ chưa bao giờ tuyên bố quyền sở hữu đối với các hiện vật Benin Bronzes và "tập trung chủ yếu vào nghệ thuật hiện đại và đương đại với bộ sưu tập lịch sử" từ Nigeria và các nơi khác ở Tây Phi. Bảo tàng cũng nhấn mạnh rằng họ là một tổ chức độc lập, phi lợi nhuận, và mặc dù một cựu thống đốc bang đã ủng hộ dự án, ông không có lợi ích tài chính hay bất kỳ lợi ích nào khác.

Tất cả khách mời đã được hộ tống an toàn đến các địa điểm an toàn, theo một tuyên bố từ bảo tàng. Mowaa đã hủy bỏ tất cả các sự kiện xem trước và khuyến cáo du khách tránh đến khuôn viên cho đến khi tình hình được giải quyết. "Chúng tôi chân thành xin lỗi về bất kỳ sự bất tiện nào mà tình huống này có thể gây ra," Mowaa cho biết. Hiện tại, chưa có ngày khai trương mới nào được công bố.

Tác động và triển vọng của tranh chấp văn hóa tại Nigeria

Vụ việc tại Bảo tàng Mowaa làm nổi bật những căng thẳng và tranh chấp sâu sắc liên quan đến quyền sở hữu di sản văn hóa và vai trò của các thể chế truyền thống ở Nigeria. Việc hoãn khai trương vô thời hạn không chỉ gây thiệt hại về mặt tài chính và uy tín cho bảo tàng mà còn phản ánh sự phức tạp của việc hòa giải giữa các lợi ích địa phương, quốc gia và quốc tế trong bối cảnh các nỗ lực phục hồi hiện vật bị đánh cắp.

Tương lai của Mowaa và việc giải quyết tranh chấp quyền kiểm soát với Vua Oba cùng cộng đồng địa phương sẽ là một yếu tố quan trọng quyết định khả năng hoạt động và đóng góp của bảo tàng vào việc bảo tồn, trưng bày nghệ thuật Tây Phi. Vấn đề này cũng có thể ảnh hưởng đến các cuộc thảo luận rộng lớn hơn về việc hồi hương các hiện vật Benin Bronzes hiện đang được lưu giữ ở nước ngoài, vốn là một điểm nóng trong chính sách văn hóa toàn cầu.