Đảng trung tả Hà Lan giành thắng lợi, giáng đòn mạnh vào phe cực hữu của Geert Wilders

Theo kết quả thăm dò ý kiến cử tri được công bố vào ngày 29 tháng 10 năm 2025, Đảng Dân chủ 66 (D66) trung tả của Hà Lan đã trở thành người chiến thắng lớn nhất trong cuộc bầu cử quốc gia, tạo nên một sự phản đối mạnh mẽ đối với Đảng Tự do (PVV) cực hữu của Geert Wilders, vốn đã gây xáo trộn chính trường Hà Lan trong cuộc bầu cử trước đó.

Ảnh: Nguồn The New York Times

Bối cảnh chính trị và diễn biến bầu cử tại Hà Lan năm 2025

Cuộc bầu cử quốc gia Hà Lan diễn ra vào ngày 29 tháng 10 năm 2025 đã chứng kiến sự trỗi dậy của Đảng Dân chủ 66 (D66). Theo các cuộc thăm dò ý kiến cử tri, D66 dự kiến giành 27 ghế trong Hạ viện gồm 150 ghế, trở thành đảng lớn nhất. Điều này đánh dấu một bước ngoặt đáng kể, khi D66 lần đầu tiên trong lịch sử 59 năm của mình có thể trở thành đảng chính trị lớn nhất cả nước, với dự kiến tăng thêm 18 ghế so với trước đó.

Ngược lại, Đảng Tự do (PVV) cực hữu của Geert Wilders, vốn giành chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử năm 2023, dự kiến chỉ giành được 25 ghế, mất 12 ghế so với thành tích trước đó. Ông Wilders đã bày tỏ sự thất vọng trên mạng xã hội, dù vậy vẫn khẳng định: “Cử tri đã lên tiếng. Chúng tôi đã hy vọng vào một kết quả khác, nhưng vẫn giữ vững lập trường. Chúng tôi quyết liệt hơn bao giờ hết và vẫn là đảng lớn thứ hai, thậm chí có thể là lớn nhất Hà Lan.”

Kết quả sơ bộ và phản ứng từ các đảng phái chính

Lãnh đạo D66, Rob Jetten, được coi là ứng cử viên tiềm năng cho vị trí Thủ tướng. Phát biểu trước đám đông reo hò, ông Jetten tuyên bố: “Chúng tôi đã thành công. Hàng triệu người Hà Lan đã lựa chọn những lực lượng tích cực và một nền chính trị nhìn về phía trước.” Sự tăng trưởng của D66 được cho là nhờ vào đà phát triển trong hai tuần cuối cùng của chiến dịch.

Thất bại của PVV diễn ra trong bối cảnh chính trị châu Âu ngày càng phân cực. Các vấn đề như nhập cư, chi phí nhà ở và tội phạm là những chủ đề chính trong chiến dịch tranh cử ở Hà Lan. Geert Wilders đã có lập trường cứng rắn về nhập cư, kêu gọi chấm dứt nhập cư từ các quốc gia Hồi giáo, đánh thuế khăn trùm đầu và cấm kinh Koran.

Mặc dù PVV mất ghế, các đảng cực hữu khác như JA21 và Forum for Democracy dường như đã giành được 11 ghế, gần bằng số ghế mà PVV đã mất. Điều này cho thấy sự phân mảnh vẫn còn tồn tại trong chính trường Hà Lan. Khối cánh tả gồm Đảng Xanh và Đảng Lao động cũng chịu thất bại khi dự kiến mất 5 ghế, khiến lãnh đạo Frans Timmermans phải từ chức vào đêm bầu cử.

Ảnh hưởng của chính sách nhập cư và bối cảnh chính trị châu Âu

Trong cuộc bầu cử năm 2023, PVV đã giành chiến thắng lớn, thay đổi đáng kể cục diện chính trị Hà Lan. Tuy nhiên, ông Wilders đã không thể trở thành thủ tướng do thiếu sự ủng hộ để thành lập một chính phủ cánh hữu. Vào tháng 7, ông Wilders đã rút đảng của mình khỏi liên minh cầm quyền, cho rằng nó đang cản trở kế hoạch của ông về "chính sách di cư nghiêm ngặt nhất từ trước đến nay" của đất nước. Động thái này đã dẫn đến cuộc bầu cử sớm, diễn ra trước ba năm so với dự kiến.

Giáo sư Janka Stoker từ Đại học Groningen nhận định rằng việc các đảng lớn khác loại trừ PVV khỏi khả năng liên minh trước cuộc bầu cử đã khiến việc bỏ phiếu cho ông Wilders trở thành một "lá phiếu bị lãng phí." Điều này buộc các đảng trung tâm phải hợp tác để đạt được đa số cần thiết để thành lập chính phủ. Theo Simon Otjes, giáo sư trợ lý về chính trị Hà Lan tại Đại học Leiden, D66 có khả năng thu hẹp khoảng cách giữa cánh hữu và cánh tả, đặc biệt khi đảng này đã hơi dịch chuyển sang cánh hữu trong chiến dịch vừa qua.

Triển vọng thành lập chính phủ liên minh và những thách thức phía trước

Với việc không đảng nào giành được đa số tuyệt đối, bước tiếp theo sẽ là các nhà lập pháp Hà Lan phải thành lập một chính phủ liên minh, một quá trình có thể mất nhiều tháng. Mặc dù ông Rob Jetten của D66 là một khả năng sáng giá cho vị trí thủ tướng, con đường phía trước vẫn còn nhiều thử thách.

Sự phân mảnh của chính trường Hà Lan vẫn là một vấn đề. Các đảng trung dung đã bắt đầu đưa ra những ý tưởng riêng để hạn chế dòng chảy nhập cư, phản ánh xu hướng chung trên khắp châu Âu. Nhiều cử tri Hà Lan có thể đang tìm kiếm sự ổn định sau vài năm chính trị hỗn loạn trong nước.

Một cử tri 48 tuổi ở Amsterdam, Gigi van Steenbergen, chia sẻ: “Tôi muốn đất nước này hoạt động bình thường trở lại. Tôi chưa bao giờ quan tâm đến chính trị, nhưng bây giờ tôi cảm thấy nó chiếm 75% thời gian suy nghĩ của tôi.” Tương tự, Aaltje de Roos ở The Hague nói sau khi bỏ phiếu: “Điều quan trọng là chúng ta phải trở lại là một đất nước tử tế, hợp lý.”