Ukraine mất điện diện rộng sau đòn tấn công của Nga, đàm phán hòa bình bế tắc

Hàng triệu hộ gia đình ở Ukraine rơi vào cảnh mất điện sau một loạt cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng và công nghiệp. Cùng thời điểm, các cuộc đàm phán hòa bình do Mỹ dẫn đầu đang diễn ra tại Berlin với sự tham gia của đặc phái viên Mỹ và Tổng thống Ukraine, nhưng đang đối mặt với những thách thức đáng kể về vấn đề lãnh thổ và tương lai tài chính của Ukraine.

Ảnh: Nguồn BBC News

Bối cảnh leo thang tấn công năng lượng tại Ukraine

Hơn một triệu hộ gia đình tại Ukraine đã bị mất điện sau một loạt cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng và công nghiệp. Bộ trưởng Nội vụ Ukraine, Ihor Klymenko, cho biết năm khu vực – Dnipropetrovsk, Kirovohrad, Mykolaiv, Odesa và Chernihiv – đã bị ảnh hưởng, với ít nhất năm người bị thương. Nga xác nhận đã sử dụng các loại vũ khí, bao gồm tên lửa siêu thanh Kinzhal, trong các cuộc tấn công này.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cũng thông báo rằng nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, hiện đang nằm trong vùng kiểm soát của Nga, tạm thời mất toàn bộ nguồn điện bên ngoài do các hoạt động quân sự, nhưng sau đó đã được kết nối lại. Các cuộc tấn công này diễn ra khi Ukraine đang bước vào mùa đông, và Moscow đã tăng cường các cuộc oanh tạc nhắm vào hệ thống năng lượng của nước này.

Diễn biến đàm phán hòa bình do Mỹ dẫn đầu và những bất đồng

Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Steve Witkoff, dự kiến sẽ tới Đức vào cuối tuần này để gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu tại Berlin, nhằm thảo luận về phiên bản mới nhất của thỏa thuận hòa bình. Chính quyền Trump đang thúc đẩy một thỏa thuận chấm dứt xung đột trước Giáng sinh và đã tổ chức nhiều vòng đàm phán với đại diện Ukraine và Nga trong những tuần gần đây.

Ukraine đã gửi cho Mỹ phiên bản sửa đổi của kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm. Tuy nhiên, số phận của các vùng lãnh thổ ở miền đông Ukraine vẫn là một trong những vấn đề nan giải nhất. Kyiv kiên quyết từ chối nhượng lại các vùng đất đã bị chiếm đóng bất hợp pháp, trong khi Moscow nhắc lại ý định chiếm toàn bộ vùng Donbas bằng vũ lực nếu Ukraine không rút quân.

Tổng thống Zelensky đã tỏ ra hoài nghi về đề xuất mới nhất của Mỹ về vấn đề lãnh thổ, trong đó quân đội Ukraine sẽ rút khỏi khu vực và biến nơi đây thành một "khu kinh tế đặc biệt". Ông Zelensky bày tỏ lo ngại về việc liệu điều gì sẽ ngăn cản Nga tiến quân hoặc thâm nhập dưới vỏ bọc dân thường nếu kế hoạch này được thực hiện.

Phản ứng quốc tế và hỗ trợ tài chính cho Ukraine

Trong khi Ukraine và các đồng minh châu Âu công khai mô tả các cuộc đàm phán do Mỹ dẫn đầu là hiệu quả, Tổng thống Trump đã thể hiện sự sốt ruột với Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với Politico, ông Trump đã chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu là "yếu kém" và kêu gọi Ukraine tổ chức bầu cử. Ông Zelensky cho biết bầu cử có thể được tổ chức trong vòng 90 ngày nếu Mỹ và châu Âu cung cấp các điều kiện an ninh cần thiết.

Về mặt tài chính, các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) đã đồng ý đóng băng vô thời hạn khoảng 210 tỷ euro (247 tỷ USD) tài sản của Nga đang được giữ tại châu Âu. Thỏa thuận này được hy vọng sẽ mở đường cho việc cho Ukraine vay lại số tiền này nếu một thỏa thuận có thể đạt được tại hội nghị thượng đỉnh EU vào tuần tới, nhằm cung cấp viện trợ tài chính cho quân đội Kyiv và nỗ lực tái thiết đất nước. Nga đã lên án động thái này là "trộm cắp" và ngân hàng trung ương Nga tuyên bố sẽ kiện Euroclear, một ngân hàng Bỉ đang giữ phần lớn tài sản của Nga bị đóng băng.

Tác động và triển vọng gia nhập EU của Ukraine

Chính phủ Ukraine đang đối mặt với tình hình tài chính khó khăn, cần thêm 135,7 tỷ euro (159 tỷ USD) trong hai năm tới. Bên cạnh các cuộc thảo luận về đảm bảo an ninh và tài trợ, một phiên bản mới nhất của kế hoạch hòa bình đang được lưu hành còn đề xuất Ukraine sẽ nhanh chóng gia nhập Liên minh châu Âu. Tờ Financial Times cho biết Brussels ủng hộ việc Ukraine gia nhập khối nhanh chóng, một ý tưởng được Ukraine đề xuất trong dự thảo gần đây nhất gửi đến Washington.

Theo kế hoạch này, Ukraine có thể trở thành thành viên EU ngay từ tháng 1 năm 2027, theo báo cáo của AFP trích dẫn một quan chức cấp cao giấu tên. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Washington có chấp thuận yếu tố này trong dự thảo hay không. Ukraine đã chính thức nộp đơn xin gia nhập EU vài ngày sau cuộc tấn công năm 2022, nhưng bất chấp những lời hứa về một quy trình tăng tốc, nước này vẫn còn vài năm nữa mới có thể trở thành thành viên chính thức.