Tổng thống Trump và lời hứa về kiểm soát giá cả: Thực tế sau một năm

Tổng thống Donald Trump đã đắc cử nhiệm kỳ thứ hai với lời hứa trọng tâm là kiểm soát lạm phát và giảm giá cả hàng hóa, thực phẩm, năng lượng cho người dân Mỹ "ngay từ ngày đầu tiên". Tuy nhiên, một năm sau chiến thắng của ông, dữ liệu cho thấy nhiều mặt hàng thiết yếu vẫn tiếp tục tăng giá.

Ảnh: Nguồn BBC News

Bối cảnh và cam kết kiểm soát lạm phát của Tổng thống Trump

Tổng thống Donald Trump đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử nhiệm kỳ hai với lời hứa trung tâm nhằm giải quyết vấn đề lạm phát. Giá cả sinh hoạt tăng cao là mối quan tâm hàng đầu của cử tri, và ông Trump đã đổ lỗi cho cựu Tổng thống Joe Biden. Ông cũng đưa ra những cam kết lớn lao nhằm giảm giá cho người dân Mỹ "ngay từ ngày đầu tiên" nhậm chức. Một năm sau khi ông Trump lên nắm quyền, BBC Verify đã xem xét lại một số tuyên bố của tổng thống.

Diễn biến giá cả hàng hóa tiêu dùng chính

Giá thực phẩm: Ông Trump từng tuyên bố tại một cuộc họp báo vào tháng 8 năm 2024 rằng "khi tôi thắng, tôi sẽ giảm giá ngay lập tức, bắt đầu từ Ngày Một". Tuy nhiên, dữ liệu chính thức cho thấy giá thực phẩm đã tăng 2,7% trong 12 tháng tính đến tháng 9 năm 2025. Từ khi ông Trump nhậm chức vào tháng 1, giá thực phẩm đã tăng mỗi tháng, trừ một lần giảm vào tháng 4. Một số mặt hàng có mức tăng đáng kể hơn, bao gồm cà phê (18,9%), thịt bò xay (12,9%) và chuối (6,9%). Ngược lại, một số mặt hàng đã giảm giá trong 12 tháng qua như bơ và bơ thực vật (-2%), kem (-0,7%) và rau đông lạnh (-0,7%). Giá trứng cũng giảm xuống còn 3,49 USD/tá sau khi đạt mức cao kỷ lục 6,23 USD/tá vào tháng 3 do dịch cúm gia cầm.

Giá điện: Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump cam kết cắt giảm mạnh hóa đơn tiền điện, hứa giảm một nửa trong vòng 12 đến tối đa 18 tháng. Tuy nhiên, kể từ khi ông trở thành tổng thống, giá điện đã tăng. Số liệu mới nhất từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (US Energy Information Administration) cho thấy tỷ lệ điện dân dụng trung bình đạt 17,62 cent mỗi kWh vào tháng 8 năm 2025, tăng từ 15,94 cent mỗi kWh vào tháng 1 năm 2025.

Giá ô tô: Tại một cuộc vận động vào tháng 9 năm 2024, ông Trump mở rộng cam kết giảm giá sang ô tô. Tuy nhiên, theo Kelley Blue Book, giá trung bình của một chiếc xe mới đã vượt ngưỡng 50.000 USD lần đầu tiên vào tháng 9, tăng từ 48.283 USD vào tháng 1.

Giá xăng dầu: Ông Trump từng cam kết cụ thể sẽ "giảm giá xăng xuống dưới 2 USD một gallon". Vào ngày ông nhậm chức, giá trung bình một gallon xăng "thông thường" là 3,125 USD. Mặc dù còn rất xa so với lời hứa giảm xuống dưới 2 USD, giá một gallon xăng đã giảm nhẹ xuống mức trung bình toàn quốc là 3,079 USD theo Hiệp hội Ô tô Mỹ (AAA), hoặc 2,97 USD theo dữ liệu của Nhà Trắng.

Phân tích từ chuyên gia và phản ứng từ Nhà Trắng

Các chuyên gia kinh tế đã chỉ ra nhiều yếu tố gây ra sự tăng giá. Giáo sư David Ortega, chuyên gia kinh tế thực phẩm, cho biết tổng thống có rất ít quyền kiểm soát giá thực phẩm, đặc biệt là trong ngắn hạn. Ông Ortega và Diane Swonk, kinh tế trưởng của KPMG, nhận định rằng các chính sách thuế quan của ông Trump, bao gồm mức thuế 50% đối với cà phê Brazil (một phần ba lượng cà phê tiêu thụ tại Mỹ), đã đẩy giá một số loại thực phẩm lên cao. Ngoài ra, việc trấn áp nhập cư bất hợp pháp cũng ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp, nơi có tới 40% lao động là không có giấy tờ, buộc các trang trại phải tăng lương để thu hút lao động.

Đối với giá điện, Giáo sư James Sweeney từ Viện Năng lượng Precourt của Stanford cho rằng việc giảm một nửa giá là "về mặt kỹ thuật là không thể" vào thời điểm ông Trump đưa ra lời hứa. Ông Sweeney quy nguyên nhân tăng giá là do cả vấn đề cung và cầu, đặc biệt là sự gia tăng nhu cầu điện từ các trung tâm dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo (AI). Việc cắt giảm trợ cấp năng lượng tái tạo và thuế quan đối với thép nhập khẩu cũng làm tăng chi phí xây dựng các nhà máy điện mới.

Về giá ô tô, Erin Keating từ Cox Automotive cho biết thuế quan là yếu tố lớn nhất gây ra lạm phát trong ngành ô tô trong 12 tháng qua, đóng góp ít nhất một điểm phần trăm vào mức tăng giá khoảng 4% mỗi năm.

Phản ứng từ Nhà Trắng, một quan chức cho biết Tổng thống Trump không kiểm soát các hình thái thời tiết ở Nam Mỹ và việc tăng giá cà phê là hiện tượng toàn cầu. Quan chức này cũng cho biết tổng thống đang giải quyết việc tăng giá thịt bò bằng cách tạm thời tăng nhập khẩu. Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai khẳng định: "Các chính sách về phía cung của Tổng thống Trump đang kiềm chế cuộc khủng hoảng lạm phát của Joe Biden." Về điện, quan chức này cho biết ông Trump đang mở rộng năng lượng than đá, khí đốt tự nhiên và hạt nhân, coi đây là "cách khả thi duy nhất để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và giảm giá năng lượng." Đối với ô tô, chính quyền đã có các hành động pháp lý lịch sử để "đảo ngược âm mưu năng lượng cực đoan của cánh tả và tiết kiệm hàng tỷ USD hàng năm."

Tác động và triển vọng chính sách kinh tế của chính quyền Trump

Trong bối cảnh giá cả tiếp tục biến động, các chính sách kinh tế của chính quyền Trump, bao gồm thuế quan và kiểm soát nhập cư, đang đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về tác động của chúng đối với lạm phát. Trong khi một số mặt hàng như trứng hoặc xăng dầu có dấu hiệu giảm nhẹ hoặc ổn định, giá các mặt hàng thiết yếu khác như thực phẩm, điện và ô tô vẫn đang gây áp lực lên túi tiền của người tiêu dùng Mỹ. Các chuyên gia dự báo rằng một số tác động từ chính sách hiện hành, chẳng hạn như thuế quan, có thể sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến giá cả trong tương lai gần.