Uber đối mặt kiện tụng vì hệ thống trả lương AI gây tranh cãi

Hãng gọi xe Uber đang đối mặt với các yêu cầu pháp lý từ một tổ chức phi lợi nhuận, đòi hỏi công ty này phải ngừng sử dụng các hệ thống trả lương dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) của mình. Các hệ thống này bị cáo buộc đã làm giảm đáng kể thu nhập của tài xế và vi phạm luật bảo vệ dữ liệu của Châu Âu.

Ảnh: Nguồn The Guardian

Bối cảnh và cáo buộc pháp lý chống lại Uber

Vào ngày 19 tháng 11 năm 2025, tổ chức phi lợi nhuận Worker Info Exchange (WIE) đã gửi một lá thư yêu cầu pháp lý tới Uber, đòi hỏi công ty này phải ngừng sử dụng các hệ thống trả lương do trí tuệ nhân tạo (AI) điều khiển. Lá thư này cáo buộc ứng dụng gọi xe đã vi phạm luật bảo vệ dữ liệu của Châu Âu bằng cách thay đổi mức lương của tài xế thông qua thuật toán gây tranh cãi của mình.

James Farrar, giám đốc của WIE, nhấn mạnh rằng Uber đã lợi dụng AI và học máy để triển khai các hệ thống đặt lương "xâm phạm sâu sắc và bóc lột", gây tổn hại đến sinh kế của hàng nghìn tài xế. Ông cho biết hành động pháp lý tập thể này nhằm mục đích "đảm bảo một thỏa thuận công bằng hơn cho tài xế và Uber phải chịu trách nhiệm tài chính cho những thiệt hại do việc sử dụng AI trái pháp luật này gây ra." Vụ kiện dự kiến sẽ được nộp tại Amsterdam, Hà Lan, nơi đặt trụ sở chính của Uber tại Châu Âu.

Hệ thống trả lương AI của Uber và những tranh cãi

Động thái pháp lý này xuất phát từ một nghiên cứu mà WIE hợp tác với Đại học Oxford và công bố vào mùa hè năm 2025. Nghiên cứu chỉ ra rằng nhiều tài xế Uber đang kiếm được "ít hơn đáng kể" mỗi giờ, trong khi công ty thu về một phần lớn hơn đáng kể từ giá cước, kể từ khi ứng dụng giới thiệu thuật toán "định giá động" (dynamic pricing) vào năm 2023. Hệ thống định giá động này thay đổi linh hoạt mức lương cho tài xế và giá cước cho hành khách, là một phiên bản cải tiến của "giá tăng đột biến" (surge pricing) trước đây.

Nghiên cứu của Đại học Oxford nêu rõ: "Phát hiện của chúng tôi cho thấy sau khi áp dụng định giá động, nhiều khía cạnh trong công việc của tài xế Uber đã trở nên tệ hơn. Mức lương trung bình mỗi giờ trên ứng dụng bị đình trệ và thấp hơn về mặt thực tế trong năm sau khi giới thiệu định giá động." WIE lập luận rằng Uber đã đào tạo các thuật toán của mình bằng cách sử dụng dữ liệu cá nhân lịch sử của chính tài xế, thông qua việc quan sát thói quen làm việc của họ. Theo Quy định bảo vệ dữ liệu chung (GDPR) của Châu Âu, tài xế có quyền yêu cầu Uber ngừng sử dụng công nghệ này, quay trở lại phương pháp đặt lương minh bạch hơn với sự can thiệp của con người và bồi thường thiệt hại cho tài xế.

Mặc dù Uber công bố định giá động vào năm 2023, WIE cáo buộc rằng "tổn hại pháp lý" thực chất đã bắt đầu từ năm 2020 với "định giá trả trước" (upfront pricing), nơi hành khách được báo giá cố định cho một chuyến đi.

Phản ứng của Uber và triển vọng vụ kiện

Một người phát ngôn của Uber đã phản bác các cáo buộc, tuyên bố rằng "các tài xế chọn Uber vì chúng tôi mang lại sự linh hoạt về nơi và thời gian họ làm việc, cũng như sự minh bạch về mỗi chuyến đi họ thực hiện – bao gồm giá cước, điểm đến và thu nhập của họ, trước khi họ quyết định chấp nhận." Uber khẳng định nghiên cứu mà WIE hợp tác "không chính xác và dựa trên dữ liệu không đầy đủ và có chọn lọc."

Người phát ngôn cũng chỉ ra rằng chính các nhà nghiên cứu đã thừa nhận phân tích của họ "không cho phép [họ] cô lập tác động nhân quả của định giá động đối với thu nhập," từ đó kết luận rằng mọi kết luận về thu nhập của tài xế đều "gây hiểu lầm." Uber bày tỏ tự hào rằng hàng nghìn tài xế vẫn tiếp tục lựa chọn làm việc trên nền tảng của họ khi nhu cầu hành khách và số chuyến đi tiếp tục tăng trưởng.

Nếu Uber không tuân thủ các yêu cầu của WIE về việc ngừng các hành vi này và bồi thường cho các tài xế bị ảnh hưởng, tổ chức này có ý định "khởi kiện tập thể trước Tòa án quận Amsterdam theo luật bồi thường tập thể của Hà Lan."